کد مطلب:27698 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:27

گنجینه پرسمان » اديان و مکاتب

چه دلايلي بر علم شهودي علي(ع) نسبت به معارف ديني وجود دارد؟

آن حضرت در اين زمينه فرموده​اند: «ما شَكَكتُ فِي الحق مُذْ أٌرِيْتُهُ» (نهج البلاغه، خطبه4، بند5)؛ [از آن لحظه​اي كه حق را به من نشان داده و به شهود و رؤيت قلبي​ام رسيد من هرگز در حق شك نكردم].

مطالبي كه از اين جمله كوتاه مي​توان استنباط كرد عبارت است از:

يكم: علم عليّ بن ابي​طالب(ع) از سنخ رؤيت قلبي است، نه روايت نقلي يا درايت عقلي و تعليم وي نيز از قبيل ارائه است، نه نقل و حكايت يا عقل و دِرايت.

دوم: چنين رؤيتي چون كار قلب است نه قالَب و رسالت دل است نه وظيفه چشم، منزّه از خصيصه طبيعت است و از وجود جمعي و تجرّدي برخوردار است.

سوم: چيزي كه از تجرّد تامّ برخوردار باشد و انسان كاملي چونان اميرالمؤمنين(ع) به آن نايل شود از قلمرو وسوسه، اغواء، اِضلال، اِزلال، اِسهاء، اِنساء و مانند آن برتر است. از اين​رو هرگز شيطان را به آن محدوده كه منطقه الفراغ مُخْلَصين است راه نيست؛ زيرا خداوند سبحان آن منطقه را حِمي و حَرَم امن قرار داد و مجالي براي ابليس نگذاشت و هم خود شيطان اعتراف كرد كه مرا به قلّه آن هِرَم راه نيست: «إلّا عبادك منهم المخلَصين» حجر/40 و ص/83 وقتي ابليس و جنود او در منطقه حراست شده​اي راه نيافتند مجالي براي باطل، كذب، زور، غرور، فِرْيه، و بالاخره مغالطه نخواهد بود؛ زيرا همه انحاي مغالطه از اِيحاي شيطان نشأت مي​گيرد: «إِنَّ الشَياطين لَيوُحون إِلي أَوليائهم لِيُجادلوكم» انعام/121.

چهارم: محدوده​اي است كه در آن جز حق و صدق چيز ديگري نيست مجالي براي پديد آمدن شك نخواهد بود؛ زيرا همواره شك در جايي پديد مي​آيد كه دو چيز در آن منطقه راه داشته باشد و شخص بيننده و ادراك كننده چيزي را ادراك كند و در تطبيق آن بر هر كدام از آن دو چيز ترديد حاصل كند، ولي اگر در جايي فقط يك چيز (شخصي يا صنفي يا نوعي يا جنسي) وجود داشت و از غير آن شخص يا صنف يا نوع يا جنس، اصلاً خبري نبود هر ادراك كننده​اي يقين دارد كه آن شئ ادراك شده از همين قسم خاص (شخص، صنف، نوع، جنس) است كه اين منطقه مخصوص آن است و چون باطل در مقام اخلاصِ محض اصلاً راه ندارد، از اين جهت مجالي براي شك علمي يا ترديد عملي نخواهد بود و هر چه در آن محدوده يافت مي​شود فقط جزم علمي يا عزم عملي است.

از اين​رو عليّ بن ابي​طالب(ع) هماره از جهتِ ادراكِ حقْ صاحب جزم علمي (شهودي) و از لحاظ تصميم حقْ صاحب عزم عملي (اخلاص) بوده است و اين حالت درباره آن حضرت تحوّل نيافت و استحاله نشد؛ زيرا استحاله حق به باطل و صدق به كذب و شهود به شبهه براي انسان معصوم مستحيل است.

---

: آية الله جوادي آملي
حيات عارفانة امام علي(ع)